Hilafet veya Halifelik, İslami siyasi ve hukuki yönetim makamına ve
yönetime verilen isimdir. Halife ise Hilafet makamındaki kişiye denir.
İslamiyet Peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra makam bir süre daha bir
yönetim biçimi olarak varlığını sürdürmüş olsa da zamanla daha çok
İslami bir toplumu veya İslam Devleti'ni vurgulamak için kullanılan bir
terim olmuştur.
Halifelik daha çok müslümanların Sünnî kanadının temsilcisi olarak kabul
görmüştür. Şiî kanadı büyük ölçüde Sünnî hilafet yönetimi altında
yaşasa da Halife'yi kabul etmemişlerdir. Halifeliği Şiî'likteki ya da
Alevilik'teki İmamet'ten farklı kabul etmek gerekir. İmamet teokratik
bir özellik taşımasına rağmen, Halifelik teokratik bir özellik
taşımamıştır.
Halifeler yetkilerini saltanat dahi olsa Ümmet'in biat'ı
ile devralmışlar, yönetim işlerini de büyük ölçüde danışmaya dayalı
olarak yürütmüşlerdir. Bu anlamıyla teokratik olmaktan öte dünyevîdir.
Halife, ilk zamanlarda İslam toplumunda ilerigelenlerin seçimiyle başa
geldiği halde, Emevi ailesine geçmesinin ardından saltanat şeklini
almıştır. Abbasi Hanedanı'ndan gelen halifelerin 10. yüzyılda
zayıflamasına kadar devlet başkanı görevini yürüten halife, bu dönemde
siyasi gücün yerel hükümdarların eline geçmesinin ardından sadece ruhani
önder veya İslami toplulukların onursal lideri haline gelmiştir.
Abbasiler döneminde Bağdat'ta yaşayan halife, Moğolların 1258 yılında
Bağdat'ı yağmalamaları sonucunda Mısır'a Memluk himayesine kaçmış, 16.
yüzyılın başında Yavuz Sultan Selim'in Memluklar'a son vermesiyle
birlikte İstanbul'a taşınmıştır. Daha sonra Osmanlı Hanedanı'na geçen
halifelik, 3 Mart 1924 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından
kaldırılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder